Ggantija to stanowisko archeologiczne znajdujące się na wyspie Gozo na Malcie. W 1980 roku zostało ono wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Zachowały się tam megalityczne świątynie, które spośród około trzydziestu świątyń na Gozo i Malcie zaliczane do niedawna były do najstarszych i najważniejszych wolnostojących budowli na świecie.
Świątynny kompleks Malty
Kompleks Ggantija składa się z dwóch świątyń położonych obok siebie, otoczonych pojedynczym murem, ulokowanych na końcu płaskowyżu Xaghra.
Są to najlepiej zachowane obiekty ze wszystkich świątyń maltańskich.
Większa świątynie została zbudowana ok. 5800 lat temu, mniejsza powstała ok. 150 lat później.
Kamienne świątynie kompleksu Ggantija w pełni odkryto dopiero w XIX wieku, dokładnie w 1827 r. i do niedawna uważano je za najstarszy wolnostojący zabytek archeologiczny na świecie, starszy do takich miejsc jak Stonehenge i egipskie piramidy.
Dziś stanowisko archeologów jest jednak inne, bowiem za najstarszą tego typu budowlę na świecie uważa się turecką świątynię Göbekli Tepe.
Do obecnych czasów zachowały się zewnętrzne mury świątyń, które miejscami sięgają nawet 6 metrów wysokości.
Jednak na podstawie rozmiarów wapiennych bloków, ważących niekiedy ponad 50 ton, można stwierdzić niemal z pewnością, że świątynie były początkowo jeszcze wyższe.
Dom gigantów
Świątynie na Gozo były najprawdopodobniej miejscami prehistorycznego kultu płodności i działań rytualnych rasy gigantów.
Nazwa antgantija wywodzi się od słowa „antgant”, maltańskiego określenia dla olbrzyma.
Jak wierzyli mieszkańcy wyspy, świątynie były zbudowane przez rasę olbrzymów.
Zwolennicy tej historii twierdzą, że ziemie te były niegdyś zamieszkiwane właśnie przez gigantów, o czym świadczyć miałby znaleziony tam szkielet mierzący ponad 2,5 metra długości.
Ponadto świątynie Ggantija zostały zbudowane w czasach, gdy nie używano metalowych narzędzi w tej części świata i nie znano koła.
Na niektórych kamieniach są jednak ślady sugerujące, że ogromne płyty zostały przeniesione i ułożone przy pomocy maszyn z łożyskami kulkowymi lub kołami pasowymi.
Największy kamień w Ggantija ma wymiary 5 x 8 m x 4 m i waży 50 ton.
Ggantija jako miejsce kultu
Miejsce to stworzone jest głównie z wapienia koralowego, natomiast gładszy wapień globigerina jest zarezerwowany dla wewnętrznych ścian, ołtarzy i płyt dekoracyjnych.
Każda świątynia składa się z kilku absyd, otaczających centralny korytarz.
Archeologom udało się ustalić, że ściany wewnętrzne były „otynkowane i pomalowane”.
Chropowate mury wnętrza świątyni zostały pierwotnie wygładzone przez nałożenie gliny i pokryte cienką warstwą tynku wapiennego.
Świątynie mają duży taras z przodu, który prawdopodobnie był używany do ceremonialnych spotkań.
Pozostałości kości zwierzęcych sugerują, że do rytuałów wykorzystywano ofiary ze zwierząt, natomiast kamienne paleniska wskazują na używanie ognia.
Istnieje także wiele otworów w podłodze, które mogły służyć do odprowadzania płynów z ofiar.
Obie świątynie są zorientowane na południowy wschód z dwoma nieco różnymi azymutami (125° i 135°).
Ołtarz na drugim końcu południowej świątyni odpowiada ułożeniu do przesilenia zimowego.
Liczne figurki, posążki i zbiór innych prehistorycznych przedmiotów znalezionych w kompleksie Ggantija można dziś podziwiać w Muzeum Archeologicznym Gozo.
⇒ Czytaj także: HAGAR QIM – MEGALITYCZNA ŚWIĄTYNIA MALTY
