Lilith, a nie Ewa była pierwszą żoną Adama – tak przynajmniej donosi dokument uznany za część literatury rabinackiej wczesnego średniowiecza. Czy piękna, niepokorna i nieposłuszna Lilith naprawdę była żoną Adama? Jaki początek ma jej historia?
Starożytny demon Sumeryjczyków
Uczeni nie są pewni, skąd pochodzi postać Lilith.
Według niektórych imię Lilith pochodzi od sumeryjskiego słowa „lilitu”, które oznaczało ducha wiatru lub żeńskiego demona, wspomnianego w słynnym poemacie Gilgamesza, datowanym na 2100 r. p.n.e.
Dlatego też zakłada się, że od początku swojego istnienia w tekstach postać Lilith była związana z magią sumeryjską.
W tradycji folkloru żydowskiego jest ona najbardziej znanym demonem, upiorzycą groźną dla kobiet w ciąży i niemowląt w pierwszych tygodniach ich życia.
W innych źródłach pojawia się jako pierwsza kobieta stworzona na Ziemi.
Po raz pierwszy w tym kontekście napisano o niej w anonimowym tekście „Alfabet Ben-Sira”, który przez przypadek trafił do ksiąg literatury rabinackiej okresu wczesnego średniowiecza.
Według legendy to Bóg stworzył Lilith jako pierwszą kobietę.
Zrobił to w ten sam sposób, w jaki stworzył Adama. Jedyna różnica polegała na tym, że zamiast czystego prochu ziemskiego użył także nieczystości i ziemskich pozostałości.
Lilith jako żona Adama
Rabini uważali Lilith za pierwszą żonę Adama. W przeciwieństwie do pokornej Ewy Lilith stawiała siebie za równą swemu mężowi.
Była bardzo silna, niezależna i nie uznawała wyższości Adama. Chciała być mu równa pod każdym względem, nie akceptowała podporządkowania.
Dlatego też główną przyczyną sporów tej pary małżeńskiej były stosunki seksualne.
Niepokorna Lilith nie chciała zgodzić się na uległość i współżyć z mężem leżąc pod nim.
Pragnęła dominujących pozycji seksualnych, na co Adam nie chciał się zgodzić.
Zbuntowana Lilith postanowiła opuścić męża (niektóre wersje legendy podają, że wygnał ją sam Bóg).
Pozostawiony samotnie w Raju Adam otrzymał za żonę posłuszną Ewę, którą Bóg stworzył z jego żebra.
Ta jednak szybko znudziła się mężowi, który wciąż tęsknił za Lilith.
Adam wielokrotnie błagał Boga, aby sprowadził ponownie niepokorną kobietę do Raju.
Bóg wreszcie wysłuchał próśb mężczyzny i wysłał za Lilith trzy anioły, o imionach Senoy, Sansenoy i Semangelof.
Aniołowie znaleźli ją nad Morzem Czerwonym, gdzie wiodła bezpruderyjne życie, współżyjąc z demonami i rodząc im dzieci.
Przerażeni taką sytuacją, zagrozili nieposłusznej kobiecie, że jeżeli nie wróci, każdego dnia będą zabijać setną część jej potomstwa.
Pomimo gróźb Lilith nie zgodziła się wrócić do Adama.
Co więcej, wpadła w gniew i zagroziła, że będzie zabijać wszystkich potomków Adama i Ewy (chłopców do ósmego dnia po urodzeniu i dziewczynki do dwudziestego).
Obiecała, że ocali tylko te dzieci, które będą miały przy sobie amulety z podobiznami aniołów lub ich imionami.
Ostatecznie wysłannicy Boga zostawili Lilith w spokoju, a ta zdecydowała się zejść do piekieł i zostać kochanką samego Szatana.
Postać Lilith w Biblii
W Biblii słowo „lilith” pojawia się tylko raz – w Księdze Izajasza: „Zdziczałe psy spotkają się z hienami i kozły będą się przyzywać wzajemnie; co więcej, tam Lilit przycupnie i znajdzie sobie zacisze na spoczynek” (Iz 34, 14).
Bibliści mają jednak wiele wątpliwości na temat samego znaczenia użytego słowa.
W zależności od tłumaczenia może chodzić albo o sowę, albo o demona nocy, ponieważ nazwa ta etymologicznie wiąże się z hebrajskim słowem „lajla”, czyli „noc”.
Niektórzy uważają, że postać Lilith celowo wykreślono z Biblii, a pierwsza wzmianka na jej temat, chociaż nie bezpośrednio, ale pojawia się w Starym Testamencie w Księdze Rodzaju, gdzie
w tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia napisano: „Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę” (Rdz 1,27).
Według niektórych interpretacji ten fragment Biblii jest dowodem na to, że Bóg dokonał stworzenia mężczyzny i kobiety w jednym i tym samym momencie.
Czyżby właśnie wtedy powołał do życia Lilith?
Pogląd ten na postać Lilith ma jednak swoich przeciwników, którzy uważają, że historia frywolnej i niepokornej kobiety nie ma nic wspólnego z chrześcijaństwem i wywodzi się tylko i wyłącznie
z niebiblijnej tradycji żydowskiej.
Bez względu na to, czy Lilith istniała naprawdę i rzeczywiście była pierwszą żoną Adama, czy też była tylko wytworem wyobraźni rabinów, pewne jest, że uosabiała to, czego ludzkość od wieków się bała i wstydziła.
Silne, niezależne i niepokorne kobiety, które chciały mieć swoje zdanie nawet w kwestiach spraw seksualnych, od zawsze budziły lęk i niepokój, dlatego też usilnie starano się wyeliminować ich istnienie nie tylko z kart historii, ale i ogółem z życia.
