Unakoti, położone na wzgórzach w północno-wschodnim stanie indyjskim, Tripura, jest miejscem pielgrzymek hinduistycznych od co najmniej VII wieku. W przeciwieństwie do większości hinduskich miejsc świętych z licznymi budowlami Unakoti słynie z kolekcji ogromnych płaskorzeźb na zboczu skalistego wzgórza. Archeologicznie niewiele wiadomo o tym miejscu. Więcej głoszą o nim mity, np. że powstało ono z zemsty boga Śiwy.
Zemsta Śiwy
Zgodnie z miejscowym mitem, Unakoti, co dosłownie oznacza „jeden mniej niż koti” (koti – sanskrycki liczebnik, określenie liczby 10 000 000), swój początek zawdzięcza krótkiej wizycie boga Śiwy.
Śiwa wraz z orszakiem swych bóstw (razem z nim było ich koti – dziesięć milionów) podróżował do Waranasi – jednego z najświętszych miast w Indiach.
Kiedy nadeszła noc, Śiwa rozbił obóz na skalistym wzgórzu Raghunandan.
Przed zapadnięciem w sen, długo ucztował razem ze swymi bóstwami, ale kazał im obudzić się przed świtem, aby mogli kontynuować swoją długą podróż.
Gdy nastał świt, tylko Śiwa nie spał, reszta bóstw nadal spała.
W rezultacie oszołomiony i zdenerwowany zostawił ich i sam wyruszył w dalszą podróż.
Przed tym jednak przeklął swoich współtowarzyszy i zamienił je w skały.
Stąd wzięła się nazwa miejsca – Unakoti (koti minus jeden – minus Śiwa), w którym spoczywają bóstwa zamienione w kamienie przez rozwścieczonego Śiwę.
Dzieło rzeźbiarza (?)
Wśród mieszkańców regionu popularny jest również inny mit nawiązujący do powstania tego Unakoti.
Opowiada on o rzeźbiarzu o imieniu Kalu Kamar, który pragnął na wzgórzu stworzyć miejsce pielgrzymek, rzeźbiąc w skałach wizerunki dziesięciu milionów bóstw.
Jego marzenie nie zostało jednak skończone, ponieważ postanowił być jednym z koti i wyrzeźbić postać samego siebie.
Swej postaci jednak nie dokończył, co sprawiło, że powstała płaskorzeźba Unakoti (jeden mniej niż koti).
Chociaż płaskorzeźby mogą być dziełem Kalu Kamara, tak naprawdę nikt nie wie, kto jest ich autorem.
Nie ma pewności także co do czasu ich wyrzeźbienia (oficjalna strona internetowa okręgu Unakoti datuje ich powstanie na okres między XI a XII wiekiem).
Tajemnicze płaskorzeźby Unakoti
Płaskorzeźby Unakoti są największymi pod względem rozmiarów tego typu znaleziskami w Indiach.
Przedstawiają wiele hinduskich bóstw, a ich style rzeźbienia – klasyczne i plemienne – wskazują, że powstawały w różnych okresach historycznych.
Główne bóstwa przedstawione w Unakoti to Śiwa, Durga i Ganesh.
Na szczycie wzgórza powyżej płaskorzeźby znajdują się również wizerunki Wisznu, Hanumana i Rawany, a także pozostałości świątyni, która mogła istnieć przed wykonaniem rzeźb.
Największą uwagę przykuwa płaskorzeźba Śiwy, która mierzy około 9 metrów wysokości, łącznie z wyszukanym nakryciem głowy, które zajmuje jedną trzecią całego reliefu.
Postać jest otoczona przez dwie boginie.
Każdego roku Unakoti staje się miejscem bardzo licznych hinduskich pielgrzymek z okazji festiwalu Makar Sankranti w styczniu i festiwalu Ashokastami w kwietniu.
Poza tym znajdując się pod opieką indyjskiego towarzystwa archeologicznego, jest miejscem chętnie odwiedzanym przez turystów.
