Upaniszady stanowią ostatnią część Wed. Jest to zbiór tekstów o charakterze religijnym i filozoficznym, stanowiących kolekcję pism z oryginalnych przekazów ustnych, spisanych w Indiach prawdopodobnie między 800 a 500 r. p.n.e. To tutaj znajdujemy wszystkie podstawowe najważniejsze dla religii indyjskich nauki i pojęcia takie jak „karma” (działanie, przyczyna i skutek), „samsara” (transmigracja), „moksha” (wyzwolenie), „atman” (dusza) oraz „Brahman” (Wszechmogący Absolut).
Upaniszady, czyli blisko mądrości
Etymologicznie, nazwa „upaniszady” składa się z dwóch sanskryckich terminów „upa in” (blisko, obok, w pobliżu) i „shad” (siedzieć), co w wolnym tłumaczeniu oznacza „siedzieć w pobliżu”.
Nazwa ta nawiązuje do duchowych praktyk i nawiązuje do siedzenia blisko nauczyciela, od którego pobierano święte nauki i słuchano mistycznych doktryn, co czyni się w Indiach do dziś.
W innym znaczeniu termin „upaniszady” nawiązuje do tajemnej nauki, najwyższej tajemnicy, tajnej mądrości lub zbliżenia z Absolutem.
Historycy i Indolodzy określili datę powstania Upaniszadów na lata około 800 – 400 p.n.e., choć wiele wskazuje na to, że niektóre wersje wersetowe spisane były znacznie później.
Czas spisywania Upaniszadów przypadł na okres, kiedy społeczeństwo indyjskie zaczęło kwestionować tradycyjny wedyjski porządek religijny.
Niektórzy ludzie w tym czasie postanowili zaangażować się w dążenie do postępu duchowego, porzucić życie rodzinne, obawy o byty materialne i rozpocząć życie ascetycznych pustelników.
Część z tych ich filozoficznych spekulacji zostało opracowanych w formie Upaniszadów.
Teksty te spisywano przez bardzo długi okres i pomimo tego, że utrzymane są w tonie jednej myśli i koncepcji, nie reprezentują spójnego ciągu informacji.
Księgi wielkich motywów
Ze 108 (lub 200 jak podają inne źródła) Upaniszad, tylko dwanaście uznano za „wielkie” i włączono je do końcowej części świętych Wed. Sześć najstarszych ksiąg spisanych prozą nosi ogólne miano Upaniszad „wedyjskich”.
Według Muktikopaniszad istnieje 108 kanonicznych Upaniszad, które dzielą się na sześć podgrup:
1) Wielkie Upaniszady
2) Samanjawedanta Upaniszady
3) Joga Upaniszady
4) Sannjasa Upaniszady
5) Waisznawa Upaniszady
6) Śakta Upaniszady
Teksty te stanowią podstawowe źródło wielu ważnych tematów filozofii indyjskiej.
Upaniszady to przede wszystkim zapis tego, co wielcy mędrcy, tacy jak np. Yajnavalkya i zwykli asceci dostrzegali w swych myślach i wizjach.
Nie są one jakimiś zorganizowanymi systemami filozoficznymi.
Wyjaśniały przede wszystkim najważniejsze, wielkie kwestie egzystencji człowieka, np. cel życia, naturę Brahmana (Najwyższego), pochodzenie Wszechświata, karmę, odrodzenie, życie pozagrobowe i nieśmiertelność.
Do dziś Upaniszady służą jako teksty pomocnicze w praktyce medytacyjnej.
Podstawowe zasady
Chociaż twórcy Upaniszad nie skupili się na jednym, kompleksowym systemie myślenie, to opracowali ogólne zasady, które ujednoliciły większość filozoficznych systemów i religii indyjskich, w tym hinduizm, dżinizm i buddyzm. Wśród tych zasad znajdują się samsara, karma, dharma i moksza.
Pojęcie samsary odnosi się do reinkarnacji, wędrówki dusz i nawiązuje do przemieszczania się naszej duszy po śmierci, powtórnych narodzin w innym ciele.
Może być to zwierzę, może człowiek, może bóg, ale zawsze dusza ludzka pozostaje w regularnym cyklu śmierci i zmartwychwstania.
Karma, która dosłownie oznacza „działanie” to idea nawiązująca do tego, że wszystkie nasze działania mają swoje dobre lub złe konsekwencje.
Jest prawem przyczyny i skutku.
Karma określa warunki następnego życia, podobnie jak nasze życie jest uwarunkowane naszą poprzednią karmą.
Ci, którzy czynią dobro, odrodzą się w lepszych warunkach, podczas gdy ci, co czynią zło, odradzą się w gorszych warunkach.
Dharma oznacza powszechne prawo, prawdę, właściwe zachowanie lub społeczny obowiązek.
Każdy członek określonej kasty ma określony zakres obowiązków, swoją dharmę.
Na przykład wśród kasty wojennej najwyższym zaszczytem było umieranie na polu bitwy.
Śmierć w domu, w łóżku uznawano za grzech, dlatego też dążono do jak najlepszego wypełniania swoich obowiązków – godnej realizacji swoje dharmy.
Moksza to wyzwolenie lub uwolnienie osiągane przede wszystkim dzięki medytacji.
Poszukiwanie stałego pokoju lub wolności od cierpienia wydaje się niemożliwe, bo prędzej czy później będziemy odradzać się w gorszych okolicznościach.
Dlatego też moksza jest wyzwoleniem się z tego niekończącego się cyklu, wyzwoleniem się od śmierci, a dokładnie od narodzin i śmierci, czyli zamkniętego koła samsary.
Brahman i atman
Najważniejszymi pojęciami wprowadzonymi przez Upaniszady było jednak pojęcie Brahman, czyli duszy wszechświata i atman, czyli duszy jednostkowej, własnego „ja”.
Upaniszady głoszą, że sednem naszego własnego ja nie jest ciało, ani umysł, ale atman czy „ja”: „Co znajdując się w przestrzeni, od przestrzeni jest różne, czego przestrzeń nie zna, czyim ciałem jest przestrzeń, co przestrzenią wewnętrznie kieruje, to jest twój Atman, twój wewnętrzny nieśmiertelny kierownik”.
Atman jest podstawą wszystkich stworzeń, ich najgłębszej istoty.
Własne „ja” można poznać jedynie poprzez własne, bezpośrednie doświadczenia – poprzez medytację, która pozwala osiągnąć nam najgłębszy poziom naszego istnienia.
Brahman jest niezmiennym Absolutem, niematerialną istotą całej egzystencji.
Tworzy i kreuje wszystko, prawdziwą i najwyższą rzeczywistość.
Jest niezmienny i nieśmiertelny.
Upaniszady wyjaśniają stosunek pomiędzy Brahman a atman: „To jest mój Atman wewnątrz serca będący!
Większy niźli ziemia, większy niż przestrzeń powietrzna, większy niż niebo, większy niż światy…Obejmuje on wszechświat milczący, beztroski! – Oto mój Atman wewnątrz serca będący, oto Brahman.”
Według Upaniszad atman stanowi prawdziwy klucz do wyzwolenia, czyli osiągnięcia mokszy i poznania Brahmana.
Prawdziwa droga poznania na drodze atman – Brahmana wiedzie przez wgląd w siebie.
Człowiek tajemnicą Wszechświata
Upaniszady nauczają, że człowiek jest centralną tajemnicą wszechświata, która trzyma wewnątrz siebie klucz do wszystkich innych tajemnic.
Jednocześnie donoszą o niedoskonałości intelektu.
Ludzki intelekt nie jest odpowiednim narzędziem do zrozumienia ogromu złożoności otaczającej nas rzeczywistości.
Upaniszady nie twierdzą, że nasz mózg jest zupełnie bezużyteczny, bo z pewnością ma on dużą wartość, jednakże, gdy jest używany do odblokowania wielkich tajemnic życia, zrozumienia wiecznego i nieskończonego bytu, to po prostu jego moc i siła są niewystarczające.
Z tego punktu widzenia najwyższe zrozumienie wynika z bezpośredniego postrzegania i intuicji.
Upaniszady zwracają również uwagę na to, że ważna jest także nauka jaźni i wglądu w siebie, która pomaga człowiekowi pozostawić ciało, zmysły i własne ja, aby odkryć wielką tajemnicę boskiego elementu w swoim sercu…
UPANISZADY kupisz tutaj kliknij i kliknij
