Por-Bajin, czyli „gliniany dom” to jedno z najbardziej tajemniczych stanowisk archeologicznych w Rosji. Prastary kompleks zajmuje prawie całą, małą wyspę w centrum jeziora Tierie-Chol w górach południowej Syberii. Na pierwszy rzut oka wydaje się starożytną fortecą, jednak badania archeologiczne sugerują, że ta 1300-letnia służyła celom monastycznym lub była siedzibą imperium ujgurskiego
Gliniany dom
Stanowisko archeologiczne znane jest jako Por Bajin, czyli gliniany dom znajduje się na wyspie w środku jeziora Tierie-Chol w południowo-wschodniej Tuwie, ok. 30 km od granicy z Mongolią.
Zajmuje obszar prawie 3,5 ha.
Po raz pierwszy odkryto je w 1891 roku, chociaż dopiero w latach 2007-2008 podjęto pierwsze zakrojone na szeroką skalę badania archeologiczne tego miejsca.
To, co odkryli archeolodzy pod kierownictwem Iriny Arzancewej z Rosyjskiej Akademii Nauk, stanowiło przez wiele lat wielką zagadkę.
Budowa Por-Bajin
Por-Bajin został wybudowany prawdopodobnie w 757 r.
Kompleks ma kształt prostokąta o wymiarach 211 na 158 metrów, otoczonego zewnętrznym, ceglanym murem, który wznosi sią na wysokość ok. 12 metrów.
W środku okryto główną bramę, która otwierała wejście do dwóch kolejnych dziedzińców połączonych inną bramą.
Znaleziono także fundamenty ponad 30 budynków i pozostałości skomplikowanego systemu wewnętrznych murów, bram i dziedzińca z dwuczęściową konstrukcją połączoną, do której prowadził zadaszony chodnik.
Dach nad nim był kryty dachówką i był wsparty na 36 drewnianych kolumnach spoczywających na kamiennych podstawach.
Dzięki mapowaniu laserowemu podczas wykopalisk w 2007 roku eksperci mogli stworzyć trójwymiarowy modelu tego, jak cały kompleks Por-Bajin mógł kiedyś wyglądać.
Siedziba Ujgurów?
Por-Bajin powstał w okresie trwania imperium ujgurskiego (lata 742-848) – państwa założonego siłą przez wojowniczych jeźdźców.
Imperium rozciągało się na Mongolię i południową Syberię, jednak lokalizacja Por-Bajin znajdowała się z dala od głównych osad i szlaków handlowych, dlatego archeolodzy zastanawiali się, jaki byłby cel budowania tak okazałej budowli w tak odległej lokalizacji.
Niewielka liczba odnalezionych artefaktów sugeruje, że miejsce to nie było na stałe zamieszkiwane.
Nie znaleziono również żadnych dowodów na istnienie jakiegokolwiek systemu grzewczego, który uniemożliwiłby ludziom przetrwanie na wysokości 2300 m n.p.m. w warunkach zimowych.
Główne znaleziska to gliniane tabliczki, wyblakłe kolorowe rysunki, fragmenty spalonego drewna, dachówki, żelazny sztylet, kamienny kielich, jeden srebrny kolczyk i żelazne gwoździe budowlane.
Żaden z artefaktów nie dostarcza definitywnej odpowiedzi na pytanie, dlaczego struktura została zbudowana i do jakich celów była wykorzystywana.
A może jednak klasztor?
Unikalny układ, bardziej ozdobny niż inne fortece Ujgurów z tego okresu, skłonił niektórych uczonych do zasugerowania, że miejsce to mogło odgrywać rytualną rolę.
Architektura Por-Bajin odzwierciedla charakterystyczny chiński styl, o czym świadczy wykorzystanie chińskich materiałów budowlanych oraz stosowanie chińskich metod budowlanych.
Osiowy układ budowli z centralnym budynkiem i dzielnicą mieszkalną jest spójny ze stylami widocznymi w klasztorach buddyjskich.
Mimo takich ustaleń w Por-Bajin nie znaleziono żadnych dowodów na jego funkcje religijne.
Dlaczego porzucono to tajemnicze miejsce?
Do czego tak naprawdę służyło?
Wydaje się, Por-Bajin jeszcze długo lub na zawsze pozostanie jedną z niewyjaśnionych tajemnic Rosji.
