Biblioteka Aszurbanipala to jedno z najwspanialszych dzieł wysokiej kultury Asyrii, która w czasach swojej świetności była jednym z najpotężniejszych państw starożytnych. Miejsce to zalicza się do jednych z najważniejszych tego typu miejsc na mapie starożytnego świata. Warto dowiedzieć się o niej nieco więcej.
Biblioteka Aszurbanipala powstała w połowie VII w. p.n.e. i mieściła się w pałacu władcy w Niniwie.
Obecnie do jej zbiorów zalicza się 30 943 gliniane tablice.
Zapisane na nich pismem klinowym teksty dotyczyły wielu dziedzin wiedzy, takich jak medycyna, matematyka, astronomia, fizyka, filozofia, lingwistyka, historia.
Szczególnie ważne dla króla były księgi religijne, w tym opisy proroctw i rytuałów mających zapewnić potęgę państwu.
W bibliotece przechowywano także dokumenty oraz dzieła literackie.
Biblioteka Aszurbanipala – historia
Aszurbanipal noszący tytuł: „Król Świata, Król Asyrii”, panował w latach 669-631 p.n.e.
Wywodził się z dynastii Sargonidów.
Zasłynął jako wybitny, wojowniczy władca, zdobywca Egiptu, Babilonii oraz Elamu.
We wspomnianych państwach ustanowił marionetkowych władców.
Współcześnie, oprócz założenia słynnej biblioteki, najbardziej znaną cechą omawianego przywódcy jest duża brutalność w stosunku do wrogów.
Należy jednak wspomnieć, iż nie krzywdził on ludności cywilnej, a w swoim państwie cieszył się poparciem ludu.
Aszurbanipal cenił sobie wiedzę.
Początkowo przygotowywany do objęcia funkcji kapłana, jako jedyny władca Asyrii odebrał staranne wykształcenie – potrafił czytać i pisać w wielu językach.
Jedną z największych bibliotek starożytnego świata założył na własny użytek, choć dopuszczał do niej także kapłanów oraz uczonych.
Teksty pozyskiwano z prywatnych kolekcji poprzez zakup lub konfiskatę przez podróżujących po imperium posłańców, zdobywano je także w czasie wypraw wojennych.
Warto nadmienić, iż mimo braku znajomości pisma poprzednicy Aszurbanipala również posiadali pałacowe biblioteki, omawiana książnica nie była jedyna w swoim rodzaju.
Na tle pozostałych wyróżniał ją rozmach oraz liczba zgromadzonych utworów.
Biblioteka w Niniwie wzbudziła zachwyt u Aleksandra Macedońskiego, inspirując go do założenia podobnego przybytku.
Życzenie macedońskiego władcy spełniło się jednak dopiero po jego śmierci, gdy Ptolemeusz I powołał do życia Bibliotekę Aleksandryjską.
Po upadku asyryjskiego imperium w 612 roku p.n.e. zwycięscy Babilończycy, Scytowie i Medowie próbowali spalić pałac Aszurbanipala wraz z biblioteką.
Znaczna część zbiorów (teksty zapisane na wosku, drewnie oraz papirusie) uległa zniszczeniu.
Gliniane tablice z powodu pożarów zwiększyły jednak swą wytrzymałość, dzięki czemu w bardzo dobrym stanie dotrwały do czasów współczesnych.
Skarbiec kultury
Bibliotekę w Niniwie cechował niezwykle staranny system katalogowania zbiorów.
Podzielona była na pokoje, z których każdy odpowiadał określonemu typowi tekstów (np. tekstom lingwistycznym lub astronomicznym).
Tabliczki, na których spisana była jedna księga, przechowywano w osobnej skrzynce, tak by nie wymieszały się z innymi.
Każda kolejna tabliczka zaczynała się od zdania, na którym zakończyła się poprzednia, dodatkowo były one ponumerowane niczym strony współczesnych książek.
Biblioteka Aszurbanipala zawierała dzieła spisane w języku asyryjskim, akadyjskim, sumeryjskim oraz aramejskim, a także ich przekłady.
Najcenniejsze teksty były kopiowane i tłumaczone wielokrotnie.
Zamieszczany był przy nich podpis osoby odpowiedzialnej za sporządzenie kopii, data jej sporządzenia, informacja o ponownym sprawdzeniu tekstu, a także liczba wersów, z których co dziesiąty zaznaczano w celu ułatwienia przepisywania i weryfikacji.
Niektóre dzieła zawierały przypisy, zapisane drobnymi znakami.
Rolę tytułu zazwyczaj pełnił incipit.
Wśród zbiorów biblioteki odnaleziono wiele ważnych teksów, z których badacze współcześni badacze czerpią informacje na temat kultury i nauki starożytnego wschodu, np. akadyjski „Epos o Gilgameszu” czy też spisany na siedmiu tablicach mit kosmogoniczny w języku akadyjskim Enûma Eliš („Kiedy na wysokości”).
W Bibliotece odnaleziono także tablicę, na której opisano 17 lat rządów Tiglat-Pilesera III, władcy Asyrii w latach 744-727 p.n.e.
Reaktywacja
Odnalezienie biblioteki odbyło się dwufazowo.
Pierwszy księgozbiór na wzgórzu Kujundżyk został odkryty w 1850 roku przez Austena Henry’ego Layarda.
Dwa lata później Hormuzd Rassam przywrócił światu zawartość kolejnej królewskiej biblioteki.
Niestety, w wyniku zaniedbań ze strony Muzeum Brytyjskiego, gliniane tablice pochodzące z dwóch różnych lokalizacji – pałaców Sennacheryba i Aszurbanipala, zostały przemieszane, a ponieważ naukowcy nie mają możliwości właściwego przyporządkowania ksiąg, całość otrzymała nazwę zbiorów Biblioteki Aszurbanipala.
Współcześnie całość zbiorów Biblioteki Aszurbanipala należy do Muzeum Brytyjskiego.
Część tablic wystawiona została na stałej ekspozycji.
W 2002 roku, we współpracy z Uniwersytetem w Mosulu, rozpoczęty został Ashurbanipal Library Project, mający na celu jak najdokładniejszą dokumentację zbiorów Biblioteki oraz udostępnienie ich światu za pomocą Internetu.
⇒ Czytaj także: BIBLIOTEKA ALEKSANDRYJSKA – KLUCZ DO STAROŻYTNEJ WIEDZY
