Pustynia Błędowska jest jednym z największych w Europie obszarów lotnych piasków. Co prawda dziś piaskowych wydm oraz fatamorgany turyści tu raczej nie ujrzą, ale wędrówka przez rozległe piaski, nadal jest jedną z najbardziej egzotycznych atrakcji w południowej części Polski.
Polska Sahara
Ten niezwykle uroczy zakątek noszący zaszczytną nazwę pustyni, leży na Wyżynie Śląskiej na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, pomiędzy miejscowościami Klucze na wschodzie, a Błędów na zachodzie. Pustynia rozciąga się wzdłuż rzeki Biała Przemsza.
Ten malowniczy teren ma długość w sumie 10 kilometrów oraz szerokość dochodzącą do 4 kilometrów.
Jest on pokryty piaskami, które miejscami sięgają tu nawet 70 metrów miąższości.
Obszar ten jest często zwany „polską Saharą”, ponieważ jest to największy teren występowania piasków śródlądowych w Europie I mimo że obecnie obszar ten powoli zarasta, a otwartych połaci piasku zostaje coraz mniej, to nadal jest niezwykle interesujący.
Niecałe 100 lat temu można tu było obserwować nawet nietypowe dla polskiego krajobrazu zjawisko burzy piaskowej.
Historia Pustyni Błędowskiej
Legendy podają, że pustynny piasek rozsypał tam diabeł podczas nieudanej próby zasypania olkuskich kopalni srebra.
Inna spektakularna opowieść głosi, że przyniosły go tam wody wypływające z lodowca.
Mimo tych podań jedno jest pewne – powstanie pustyni ma związek z górnictwem w pobliskim Olkuszu.
Średniowieczna działalność człowieka związana z wycinką porastających ten teren lasów na potrzeby górnictwa oraz znaczne obniżenie poziomu wód gruntowych spowodowało, że roślinność nie powróciła w naturalny sposób na pozbawione wody piaski.
W taki oto sposób został odsłonięty potężny obszar o powierzchni ponad 150 kilometrów kwadratowych (obszar piasków był początkowo pięciokrotnie większy niż obecnie).
W ciągu kolejnych lat wiatr przesypywał piasek z miejsca na miejsce i tworzył wysokie na kilka metrów wydmy, a w gorące dni można tu było podobno zobaczyć nawet zjawisko fatamorgany.
Punkty widokowe
Najpopularniejszym punktem widokowym na Pustyni Błędowskiej jest góra Czubatka – 382 m n.p.m. mieszcząca się w miejscowości Klucze.
Drugim istotnym punktem widokowym na polską Saharę jest Dąbrówka w Chechle – 355 m n.p.m.
Tutaj widok jest znacznie ciekawszy, bowiem można z niego ujrzeć odsłaniające się ogromne połacie luźnych piasków.
Najnowszy jest punkt widokowy w Kluczach, zwany Różą Wiatrów.
Ta urocza, drewniana platforma o interesującym kształcie pozwala nie tylko podziwiać odkryte piaski, lecz także na nie wejść.
Pustynia Błędowska jest dostępna dla zwiedzających.
Jej teren można zwiedzać, spacerując przyrodniczą ścieżką dydaktyczną, której początek znajduje się na ulicy Rudnickiej w Kluczach, a następnie przez piaski biegnie do rozlewiska Białej Przemszy.
Działania wojskowe na pustyni
Obecnie w północnej części pustyni gospodaruje wojsko, które to wykorzystuje ten teren do ćwiczeń spadochronowych.
Ponadto znajdują się tutaj także pozostałości bunkra z czasów II wojny światowej.
Przed I wojną światową na terenie Pustyni Błędowskiej odbywały się ćwiczenia oddziałów legionów przed bitwą pod Krzywopłotami.
Później w okresie międzywojennym tereny pustyni do ćwiczeń wykorzystywała piechota oraz artyleria Okręgu Korpusu nr V w Krakowie.
Był to również teren, na którym szkolono polskich lotników sterujących samolotami „Karaś”.
Najsłynniejszym epizodem wojskowym w dziejach Pustyni Błędowskiej było urządzenie tam w czasie okupacji poligonu wojskowego przez Niemców.
Z kolei w 1958 roku, kiedy to marzono o podboju kosmosu, na terenie pustyni dokonano próby rakietowej, w ramach „polskiego programu rakietowego”.
Inicjatorem tego przedsięwzięcia był naukowiec Jacek Walczewski, a celem było stworzenie cywilnej rakiety meteorologicznej, która to miała być przeznaczona do badania górnych warstw atmosfery.
Mimo iż obecnie Pustynia Błędowska jest częściowo porośnięta wierzbą kaspijską, a obszar połaci piasku jest coraz mniejszy, to nadal przyciąga liczne rzesze turystów.
Od kilku lat na pustyni są prowadzone prace mające na celu przywrócić jej dawny, surowy wygląd.
⇒ Czytaj także: SALAR DE UYUNI – LUSTRZANA PUSTYNIA SOLNA
