Twierdza Amberd w Armenii to jeden z najcenniejszych zabytków architektury ormiańskiej. Znajduje się na szczycie grzbietu, powyżej miejsca, gdzie zbiegają się wąwozy rzeki Amberd oraz Arkaszen. Została wybudowana w VII wieku, ale jej zachowane do dzisiejszego dnia fragmenty pochodzą z XII wieku.
Piękna budowla w górach Aragac
Dziś po twierdzy Amberd zostały tylko ruiny.
Wzniesiona na południowym zboczu góry Aragac znajduje się na wysokości 2300 m n.p.m.
Nazwa Amberd dosłownie oznacza „twierdza w chmurach” i kiedyś była jednym z najważniejszych punktów obronnych Królestwa Armenii.
Najważniejsze dzieje twierdzy
Zamek Amberd wybudowano w VII wieku dla rodu Kamsarakan.
Jednak w X wieku kupił go duży ród Pahlavuni i to razem z okolicznymi terenami.
Po zakupie książę Vahram Vachutian Pahlavuni rozbudował go w ogromną fortecę. Dzięki temu twierdza ta była bardzo ważna w dziejach Armenii pod rządami Bagratuniów.
Zamek przez Pahlavuniego został wzmocniony grubymi murami, które były wykonane ze skał bazaltowych.
Do tego wzniósł trzy kamienne bastiony.
Poza tym zapewnił stały dopływ wody, a dostarczana ona była kilkukilometrowym rurociągiem z gór.
Dodatkowo, gdyby wrogom udało się go opanować, zlecił wykonanie drugiego tajnego źródła wody z przepływającej niedaleko rzeki Arkaszen.
W osobnym budynku zbudował również łaźnię, co było wtedy ciekawym rozwiązaniem.
W łaźni tej znajdowały się pokoje kąpielowe, które były podgrzewane pod podłogami, na wzór rzymski.
Natomiast w 1026 roku nad niedostępnym urwiskiem, poniżej twierdzy, wzniósł kościół Surb Astwacacin.
Najazdy Turków seldżuckich i nowy właściciel
Twierdza była ogromną budowlą, która wielu osobom wydawała się nie do zdobycia.
Jednak udało się to Turkom seldżuckim w 1070 roku, którzy przekształcili ją w bazę wojskową na około 130 lat.
Twierdza została odbita w 1195 roku przez zjednoczone wojska armeńsko – gruzińskie, którymi dowodził Zakare I Zakarian.
Dzięki temu zamek i budynki na jego terenie zostały odbudowane, a mury obronne wzmocnione.
Jednak niedługo potem, czyli w roku 1250, zamek wraz z okolicą został kupiony przez księcia Waczecha Waczutiana, który chciał mieć tutaj swoją rezydencję i zrobił z niej najmocniejszą twierdzę w regionie.
Zamek miał powierzchnię 1500 m2. Budowla miała trzypiętrowe wnętrza, a na najwyższym piętrze znajdowały się prywatne pomieszczenia władców.
Przy zamku były wieże, z których można było strzelać i niszczyć najeźdźców, dzięki możliwości strzelania z łuków oraz strzelania ogniem.
Niestety w 1236 roku doszło do najazdu mongolskiego i wtedy całkowicie zniszczono twierdzę, gdyż została spalona i zniszczona prawie do fundamentów.
Następnie odbudowano ją przez ród Waczutianów pod koniec XIII wieku.
Po najazdach wojsk Tamerlana zostaje porzucona pod koniec XIV wieku i od tego czasu przez wieki ulegała powolnemu niszczeniu.
Prace, które miały na celu zabezpieczenie ruin oraz prace wykopaliskowe, rozpoczęły się dopiero w XX wieku.
Pozostały tylko ruiny
Ruiny Amberd są pozostałością największej twierdzy na terenie Armenii.
Dookoła rozpościerają się przepiękne widoki. każdy może zwiedzać ruiny, ale też może wejść na samą górę, aż do masztu z flagą kraju, który stoi na jej szczycie.
Zachowały się tam resztki twierdzy, czyli cytadela z X – XIII wieku, łaźnia z X – XI wieku oraz świątynia Surb Astwacacin, ale też kaplica z X wieku i tajne przejście, które jest wyłożone kamiennymi płytami do rzeki Arkaszen.
Kilkadziesiąt metrów od twierdzy na skraju przepaści stoi świątynia, która jest czynna.
Zachowała się w dobrym stanie wraz z chaczkarami, czyli kamiennymi płytami, na których wykuto krzyże i dekoracje, a także jest ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem.
Prace archeologiczne
Pierwsze prace archeologiczne zostały przeprowadzone w 1936 roku pod kierownictwem akademika I. Korbeli.
Następne miały miejsce w latach 1963 – 1972, a prace zabezpieczające ruiny dopiero w latach 2005 – 2007.
