Olmekowie byli pierwszą cywilizacją Ameryki Środkowej. To właśnie oni poprzedzali istnienie cywilizacji Majów, można nawet powiedzieć, że to Olmekowie zapoczątkowali cywilizację mezoamerykańską. Nazwano ich ludźmi kauczuku, od miejsc, w których żyli, a którymi były pobliskie lasy kauczukowe. Nie wiadomo jednak, jak właściwie oni nazywali sami siebie.
Kiedy i gdzie żyli?
Nazwa „Olmekowie” pochodzi z języka Azteków nahuatl i oznacza po prostu „gumowi ludzie”.
Bardzo ciężko datować powstanie czy nagłe rozpadnięcie się tego ludu.
Było to między latami 1200 p.n.e. a 400 p.n.e., choć mówi się także o rozbieżnych latach 1500 p.n.e. – 800 p.n.e.
Ich datę pojawienia się w Ameryce szacuje się jednak na około 1200 p.n.e. i to właśnie te lata są najczęściej przyjmowane za wiarygodne.
Prawdopodobnie cywilizacja przetrwała ok. 1000 lat, a jej upadek nastąpił w 100-80 r. p.n.e.
Kultura Olmeków rozwijała się wzdłuż południowo-środkowego tropikalnego nizinnego wybrzeża Zatoki Meksyku.
Obecnie tereny te należą do południowej części stanu Veracruz oraz zachodniej części stanu Tabasco.
Wiadomo jednak, że wpływy ich sztuki były obecne także na terytorium dzisiejszych stanów Chiapas, Oaxaca, Morelos oraz Guerrero.
Rozsiane artefakty, nie tylko po Meksyku, ale i po całej Ameryce Środkowej świadczą przede wszystkim o istnieniu wielu dalekich szlaków handlowych. Oznacza to, że Olmecy zajmowali tereny od Atlantyku aż po wybrzeża Pacyfiku.
Ich ekspansja dosięgła Gwatemalę, Belize, Salwador, Honduras, Nikaraguę i Kostarykę.
Do najważniejszych miejsc Olmeków możemy zaliczyć ośrodki takie jak teraźniejsze miasta – San Lorenzo, Laguna de los Cerros, La Venta i Tres Zapotes.
Olemkowie i ich codzienność
Tereny, na których znajdowały się ośrodki życia Olmeków to przede wszystkim rejony tropikalnej dżungli, gdzie panuje duża wilgotność powietrza oraz jest bardzo gorąco.
Najprawdopodobniej ich stroje były skąpe przez mocno dający się we znaki gorący klimat – mężczyźni mogli nosić tylko przepaski na biodrach, a kobiety krótkie spódnice.
W tamtych miejscach gleby okazały się też żyzne, nic więc dziwnego, że mieli dobrze rozwinięte rolnictwo.
Uprawiali więc kukurydzę, która była podstawą ich wyżywienia, ale znali też fasolę, awokado, dynię, maniok, bataty, bawełnę czy trzcinę cukrową.
Poza warzywami w ogrodach rosły także zioła oraz małe uprawy słonecznika.
Oprócz warzyw mieli również dostęp do mięsa, ponieważ zajmowali się myślistwem i polowali na dziki oraz tapiry.
Rybołówstwo także było ważnym elementem ich diety.
Olmekom udało się także udomowić i rozwinąć hodowlę świń, kóz, drobiu i innych zwierząt.
Mimo znanych podstawowych aspektów ich życia, do końca nie wiadomo jak wyglądała ich struktura społeczna.
Wydaje się, że było to społeczeństwo mocno zhierarchizowane, na czele którego stał władca lub szamani.
Oprócz tego władcy posiadali nadprzyrodzone moce i pochodzili bezpośrednio od bogów.
Elita – władcy, szamani, szlachta, a czasem bogaci kupcy oraz dowódcy wojskowi – zamieszkiwali centrum danego państwa-miasta, najczęściej używanego jednak w celach ceremonialnych.
Reszta społeczeństwa, czyli rzemieślnicy, tragarze, rolnicy czy myśliwi mieszkali w skromnych chatkach wykonanych z błota, choć krytych strzechą.
Większość ludności żyła więc w małych wioskach, a tylko niektóre domostwa miały otwarte przybudówki, czyli szałasy oparte o ścianę istniejącego już domu.
Nieliczne z nich posiadały także ziemianki na warzywa.
Wiara Olmeków
Olmekowie nie pozostawili po sobie żadnych opisów wierzeń, lecz dzieła sztuki dostarczają pewnych wskazówek na temat ich religii.
Wiadomo jednak, że istniało wówczas osiem różnych androgenicznych, czyli takich, które mają cechy męskie i żeńskie, olmeckich bóstw, spośród których, każde wyróżniało się czymś charakterystycznym.
Na przykład bóg-ptak jest przedstawiany jako harpia, a gatunek orła utożsamiany jest z władzą królewską.
Smok Olmeków ukazywany był z ognistymi brwiami, bulwiastym nosem i rozwidlonym językiem.
Bóstwa często reprezentowały żywioły i inne elementy natury, miały związek z przyrodą: słońcem, deszczem, ale także i różnymi zwierzętami, które uosabiały takie cechy jak siłę i zręczność (jaguar, który był najważniejszym bogiem), szybkość i zręczność (orzeł) lub przebiegłość (wąż).
W ceremonie i rytuały związane z tymi bóstwami zaangażowani byli władcy i szamani, składający ofiary w miejscach kultu.
Olmekowie składali swoje dary, zakopując je w ziemi.
Zazwyczaj były to figurki zwierząt z bazaltu, nefrytu czy jadeitu.
Olmekowie wierzyli, że każdy człowiek, ale także i każde zwierzę ma duszę, a przy tym każdy człowiek ma w sobie ducha zwierzęcia.
Wiele wskazuje na to, że społeczeństwo to znało i stosowało upuszczanie krwi z żył, gdyż w ich świątyniach znaleziono służące do tego celu ceramiczne kolce.
Ranili się także kapłani, głównie na organach płciowych, ponieważ kastracja miała być ofiarą dla bogów.
Ojcowie gry w piłkę
Historia głosi, że Olmekowie byli znani z obróbki bardzo twardych kamieni, gdyż upodobali sobie właśnie skały wulkaniczne – bazalt, andezyt, choć do rzeźbienia wykorzystywali także wapień, piaskowiec i łupki.
Uważa się ich także za ojców dawnej gry w piłkę – juego de pelota.
Na boisku w kształcie prostokąta stawały naprzeciw siebie dwie drużyny.
W pocie czoła mężczyźni próbowali przerzucić czterokilogramową piłkę przez kamienny otwór umieszczony w ścianie znajdującej się gdzieś w połowie boiska.
Używanie dłoni i stóp było w tej grze zakazane.
Piłkę można było odbijać bokami, kolanami, ramionami lub łokciami.
Do dziś nie jest pewne, czy owa trudna gra służyła jedynie rozrywce, czy miała też jakieś znaczenie rytualne.
Byli także twórcami kalendarza, którym później posługiwali się m.in. Majowie i Aztekowie.
Już same nazwy dni – małpa, jaguar, krokodyl – świadczą o tym, że kalendarz musiał powstać na terenach, gdzie występują te zwierzęta.
Posługiwali się więc kalendarzami, mającymi 260 i 365 dni, które działały na zasadzie koła zębatego i schodziły się w tym samym punkcie co 52 lata.
Odmierzali także czas od konkretnej daty za pomocą tzw. długiego rozrachunku, głównie po to, aby odpowiednio zaplanować święta.
Prowadzili także z tego powodu obserwacje astronomiczne, a czas odmierzali w dwojaki sposób: cyklicznie i linearnie.
Oprócz tego wymyślili także matematyczne zero.
Olmekowie prawdopodobnie uprawiali kakaowce.
Łączyli rozdrobnione ziarna z wodą, kukurydzą i ziołami, tworząc przy tym pierwszą wersję dzisiejszej czekolady.
Jednak to nie Olmekowie, lecz ich następcy, Majowie, opracowali metodę fermentacji, prażenia i mielenia ziaren.
Olmekowie mogli być również pierwszymi ludźmi, którzy odkryli, jak przemieniać lateks z drzewa gumowego w coś, co poddawało się kształtowaniu, wulkanizacji i utwardzaniu.
⇒ Czytaj także: CYWILIZACJA MAJÓW – ŚWIĘTE LICZBY I DRUGIE SŁOŃCE
♦ Zareklamuj wydarzenie, swoją działalność, produkty itd. – dodaj ogłoszenie ⇒ KLIK
♦ Współpraca reklamowa na portalu ⇒ kontakt@odkrywamyzakryte.com
♦ Chcesz poznać więcej tajemnic świata? ⇒ KLIK
