Kwazary świecą bardzo jasno, a nawet tak, że swym blaskiem zaciemniają nawet odległe galaktyki. Wydają więcej energii niż 100 połączonych ze sobą galaktyk.
Znajdują się prawie 13 miliardów lat świetlnych od Ziemi, a w swym centrum posiadają czarne dziury.
Kwazary – etymologia i badania
Nazwa „kwazar” pochodzi od angielskiego słowa „quasar”, które jest skrótem od „quasi-stellar radio sources”, czyli gwiazdopodobny obiekt będący źródłem promieniowania radiowego.
Nazwa ta została nadana w latach sześćdziesiątych XX wieku, kiedy to odkryto pierwsze kwazary i funkcjonuje do dziś, mimo że astronomowie obecnie wiedzą, że prawie 90% kwazarów jest słabym źródłem tego promieniowania.
Na trop pierwszych obiektów emitujących fale radiowe natrafiono w XIX wieku.
Wówczas zrobiono im zdjęcia, lecz nie zdawano sobie sprawy z tego, czym one są. Następnie w latach 30. XX wieku fizyk Karl Jansky z laboratorium telefonicznego Bell dokonał odkrycia, w którym okazało się, że w zakłócenia transatlantyckich linii telefonicznych ingerują obiekty z Drogi Mlecznej.
Dopiero w latach 50. astronomowie używając do obserwowania nieba teleskopów radiowych, zaczęli łączyć wszystkie powyższe fakty z konkretnymi obiektami z kosmosu.
Na początku 1960 roku holenderski astronom Maarten Schmidt rozpoczął intensywne badania nad kwazarami, a określone wtedy informacje są aktualne do dziś.
Kwazary – świetliste obiekty
Powstawanie kwazarów ściśle związane jest z czarną dziurą.
Otóż każdy kwazar w swoim centrum ma masywną czarną dziurę, którą otaczają bardzo jasno świecące i przemieszczające się okrężnym ruchem dyski akrecyjne (pył i gaz).
Ów dysk kręcąc się z bardzo dużą prędkością i wytwarzając tym samym wysoką temperaturę określaną w milionach stopni, sprawia, że obiekt zaczyna niezwykle jasno świecić.
To, że kwazar emituje światło, jest powiązane ze spadaniem materii do czarnej dziury, która dzięki temu regularnie zwiększa swoje rozmiary i masę.
W ten sposób pochłonięta materia zostaje zużyta i pozostaje jedynie wielka czarna dziura. Rocznie „pożeranych” jest tak od kliku do kilkuset tysięcy gwiazd.
Kwazary potrafią emitować energię równą milionom, miliardom, a nawet bilionom elektronów. Jest ona tak potężna, że nie można jej porównać nawet ze światłem wszystkich obecnych w galaktyce gwiazd. Najjaśniejsze z obiektów mogą świecić nawet od kilku do kilkuset tysięcy razy jaśniej od Drogi Mlecznej.
Oprócz fal radiowych i światła widzialnego kwazary emitują również:
- promieniowanie ultrafioletowe,
- fale podczerwone,
- promienie rentgenowskie,
- promieniowanie gamma.
Większość kwazarów wielkością przewyższa planety naszego Układu Słonecznego.
Kwazary są bardzo daleko od naszej planety
Większość kwazarów znajduje się co najmniej w odległości 10 miliardów lat świetlnych. Dlatego też badanie tych obiektów w przestrzeni kosmicznej działa niczym wehikuł czasu, bowiem dzięki teleskopom można zaobserwować światło pozostawione miliardy lat temu.
Zakłada się, że większość z ponad dwóch tysięcy znanych kwazarów istniała już we wczesnym życiu całej galaktyki.
Być może nawet Droga Mleczna posiadała własne kwazary.
Dość długo pewnym rekordzistą, w kwestiach odległości od Ziemi pozostawał kwazar OQ 172, który znajduje się w odległości równej około 16 miliardów lat świetlnych.
Jednak nie tak dawno odkryto kwazar, który znajduje się wewnątrz WISE J224607.57-052635.0 a jego lokalizację określono na 12,5 miliarda lat świetlnych od Ziemi.
Jest tak potężny, że jego waga równałaby się z wagą 10 miliardów gwiazd podobnych do Słońca.
Ciekawostką jest, że kwazary zaskakują swą zbiorową wielkością nawet naukowców, a co więcej przeczą obowiązującym zasadom kosmologicznym.
Otóż w 2013 roku odkryto największe zgrupowanie kwazarów, nazwane Huge-LQG.
Zbiór ten liczy aż 73 kwazary, które mierzą ok. 4 mld lat świetlnych szerokości i pozostających w odległości ok. 9 mld lat świetlnych od Ziemi.
