Borobudur jest nie tylko największym buddyjskim zabytkiem w kształcie piramidy na świecie, ale także jedną z najbardziej skomplikowanych konstrukcji na naszej planecie. Nikt dokładnie nie wie, kto zbudował tę świątynię, ani jaki był pierwotny cel tej budowy. Niemniej jednak Borobudur zachwyca swą okazałością…
Buddyjska stupa na Jawie
Borobudur to buddyjska stupa (najprostszy typ buddyjskiej budowli sakralnej) o kształcie przypominającym piramidę, nawiązująca do tradycji Mahajana.
Nazwa może pochodzić od sanskryckiego Vihara Buddha Ur, co tłumaczy się jako buddyjska świątynia na górze.
Ta masywna budowla jest największym buddyjskim zabytkiem na świecie, położonym w środkowej Jawie – jednej z większych wysp Indonezji, 40 kilometrów na północny zachód od Yogyakarty.
Uważa się, że została zbudowana pomiędzy 750 a 850 r. n.e. przez władców jawajskiej dynastii Sailendra.
Jak dotąd uczeni nie znaleźli ani jednego pisemnego dowodu na to, kto zbudował Borobudur, ani jaki był pierwotny cel budowy.
Przybliżoną datę okresu budowy udało się ustalić, porównując rzeźbione płaskorzeźby u podstawy świątyni i napisy powszechnie używane między VIII a IX wiekiem.
Prawdopodobnie świątynia Borobudur znajdowała się na szlaku kilku innych świątyń postawionych przez dynastię Sailendra i jako największa kończyła pielgrzymki do miejsc świętych.
Dotarcie na sam szczyt Borobudur wieńczyło modlitewną podróż.
Porzucona, zapomniana, odzyskana Borobudur…
Około XI wieku z niewiadomych do dziś powodów starożytni porzucili Borobudur.
Porzucona i zapomniana świątynia z roku na rok coraz bardziej poddawała się upływowi czasu.
Wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi, które nawiedziły Jawę ok. 1200 roku, dokonały poważnych zniszczeń budowli.
Dodatkowo utrzymaniu stanu jej świetności nie sprzyjała otaczająca ją dżungla, z której korzenie potężnych roślin niszczyły skalne konstrukcje.
Świątynię ponownie odkrył dla zachodniego świata oficer brytyjski sir Thomasa Stanford Raffles w 1814 r.
Wtedy też podjęto pierwsze prace mające na celu przywrócenie świetności Borobudur.
Jednak kompleksową konserwacją zabytku przeprowadzoną dopiero w latach 1907–1911 zajęli się Holendrzy.
Architektura nie z tego świata
Architektura i wzornictwo zabytku zachwyca każdego.
Podstawa świątyni jest kwadratem i mierzy około 118 metrów z każdej strony.
W sumie zabytek składa się z sześciu kwadratowych platform, na których znajdują się trzy mniejsze, okrągłe platformy.
Starożytni budowniczowie świątyni zużyli ponad 55 000 m³ kamieni do jej stworzenia.
Kamienie zostały pocięte, przetransportowane i ułożone bez zaprawy.
Eksperci uważają, że budowniczy używali szczelin w kamieniach i ich wypukłości, aby połączyć je ze sobą.
Platformy zdobione są w sumie przez 2 672 płaskorzeźby pokrywające m.in. ściany, schody i balustrady oraz 504 posągi Buddy.
Trójwymiarowa mandala
Starożytna świątynia została wzniesiona jako wielka stupa, a widziana z góry przybiera postać buddyjskiej trójwymiarowej mandali, która reprezentuje buddyjską kosmologię i naturę umysłu.
Budowla jest sanktuarium i jednym z najważniejszych miejsc buddyjskich pielgrzymek.
Podróż pielgrzymów rozpoczyna się u podstawy pomnika i biegnie w górę ścieżką, która go otacza.
Pielgrzymi pokonując system schodów i korytarzy wspinają się na szczyt Borobudur, po kolei przechodząc stadia oświecenia i zrozumienia drogi Buddy.
Pierwszy dolny, kwadratowy taras odzwierciedla Kamadhatu, czyli świat żądz i pragnień.
Trzy górne, okrągłe tarasy mieszczą 72 dagoby, czyli małe stupy otaczające większą.
Każda stupa ma kształt dzwonu i jest ozdobiona różnymi otworami.
W każdej stupie znajduje się posąg Buddy, którego dotknięcie gwarantuje szczęście w życiu.
Kolejne tarasy odzwierciedlają Rupadhatu, czyli świat form i Arupadhatu, czyli bezforemny świat.
Od 1991 roku świątynia Borobudur znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO i jest jedną z największych atrakcji turystycznych regionu.
