Chichen Itza jest jednym z najbardziej znanych i najważniejszych ośrodków cywilizacji Majów na świecie. W 1988 roku wpisane zostało na listę światowego dziedzictwa UNESCO a 7 lipca 2007 roku ruiny wraz ze znajdującą się tam Piramidą Kukulkana, zostały uznane za jeden z siedmiu nowych cudów współczesnego świata. Podczas wizyty w Meksyku nie sposób przejść obok tego miejsca obojętnie. To tutaj odnosimy wrażenie podróży w czasie i odkrywamy zagadki cywilizacji, która swoją wiedzą i perfekcjonizmem zawstydza nawet współczesny świat.
Historia Chichen Itza
Cywilizacja Majów gęsto bytowała na obszarach Mezoameryki, obejmujących dzisiejsze tereny Meksyku takie jak: Campeche, Jukatan, Quintana Roo, Tabasco i Chiapas oraz państwa Ameryki Środkowej na czele z Belize, Gwatemalą, Salwadorem i Hondurasem.
Jednak najbardziej znanym miejscem pobytu i działalności cywilizacji Majów jest znajdujące się na półwyspie Jukatan prekolumbijskie miasto Chichen Itza.
Położone około 120 km od stolicy stanu Jukatan, Meridy, między X a XII wiekiem było najważniejszym miastem na Jukatanie.
Archeolodzy uważają, że powstało ono w okresie od IV do VI wieku.
Nazwa miasta Chichen Itza (chee-chehn eet-sah) oznacza w języku Majów „Ujście studni Itza”
„U źródeł Itza”. Zostało tak nazwane przez pierwszych osadników na część świętej studni cenote, jedynego źródła wody w pobliżu, naturalnej wapiennej studni krasowej.
Pierwszymi osadnikami było plemię Itza (ok. 400 r.), które rozwijało się, opierając swe prace na rolnictwie.
Święta studnia cenote dostarczała wody rolnikom, dzięki czemu Chichen Itza było w tamtym okresie głównym ośrodkiem rolniczej ewolucji.
Dopiero pomiędzy 625 a 800 rokiem rolnictwo zastąpiono rozwojem sztuki, nauki i praktyk religijnych.
Dzięki takiej zmianie powstało wiele nowych budowli, głównie o charakterze religijnym m.in. Czerwony Dom, Dom Jelenia, Klasztor, Świątynia Akab Dzib.
Między 800 a 925 rokiem cywilizacja Majów podupadła i opuściła swoje główne centrum religijne.
Dopiero kiedy ok. 1000 r. plemię Itza sprzymierzyło się z potężnym plemieniem Tolteków, miasto znów zaczęło rozkwitać. Budynki i wiele znalezisk w mieście świadczą o tym, że jego część północną stworzyli Toltekowie, natomiast zachodnią i południową Majowie.
Jednak wpływy plemiona Tolteków można zauważyć w akcentach architektonicznych wielu budowli.
Wygląd w stylu ich sztuki mają werandy, kolumnady, rzeźby przedstawiające węże, ptaki i bóstwa meksykańskie.
Podobnie jak architektura, zmieniały się również prekonania i praktyki religijne mieszkańców Chichen Itza.
Święta studnia cenote, która kiedyś stanowiła główne źrodło wody dla rolnictwa, stała się miejscem składania ludzkich ofiar na cześć boga deszczu Majów- Chaca oraz Quetzalcoatla — Pierzastego Węża, boga Tolteków. Do dziś ich wizerunki można podziwiać na wielu budowlach w Chichen Itza.
Z niewiadomych przyczyn w XIV wieku miasto zaczęło się stopniowo wyludniać.
Ostatecznie zostało całkowicie porzucone i ponownie odkryte na początku lat 50. XIX wieku przez amerykańskiego archeologa amatora, Edwarda Herberta Thompsona.
Zniszczone budynki, porośnięte gęstą roślinnością nie zniechęciły go do odkrywania tajemnic tegoż starożytnego miasta.
Jednak prawdziwe przywracanie świetności miastu sfinalizował Instytut Carnegie i rząd meksykański.
Prace archeologiczne rozpoczęły się w 1922 roku i trwały przez 20 lat. Dzięki nim dzisiaj turyści mogą podziwiać cuda starożytnego miasta Majów.
Architektoniczne cuda
Wszystkie budowle znajdujące się na terenie Chichen Itza są wykonane z kamienia, który był transportowany i obrabiany ręcznie, bez użycia jakichkolwiek zaawansowanych technologicznie narzędzi.
Ściany budynków zdobione są wieloma rzeźbami i malowidłami, które w większości przedstawiają wojowników i sceny z odbytych bitew.
Nieobce są również wizerunki bogów Majów i Tolteków.
Duże zaskoczenie budzi boisko do gry w pelotę (coś w rodzaju współczesnej piłki nożnej). Ma ono 168 metrów długości i 70 metrów szerokości.
Otaczają je wysokie kamienne mury i kamienne obręcze, przez które należało przerzucać solidną piłkę, wykorzystując do tego tylko łokcie, kolana i biodra.
Przegrywający zespół musiał złożyć rytualną ofiarę — kapitan drużyny, która wygrała, obcinał głowę kapitanowi przegranych.
W obrębie terenu znajdują się kilka różnych świątyń i niezwykłych budowli.
Wszystkie obiekty połączone są tzw. białą drogą, którą można dotrzeć do niemal idealnie okrągłej najświętszej studni cenote, mierzącej 20 metrów głębokości i 50 m średnicy.
Podczas badań archeologicznych na dnie studni odkryto wiele ludzkich kości i kosztowności składanych w ofierze m.in. bogu Chaca.
Wśród całego kompleksu na uwagę zasługuje Świątynia Wojowników.
Jest to potężna piramida, na której szczycie znajduje się świątynia, gdzie ofiarom rozcinano klatkę piersiową i bijące jeszcze serca składano w ofiarach bogom. Ściany piramidy zdobią motywy orłów i jaguarów a filary przybierają kształt wojowników.
W Chichen Itza znajduje się też jedyna okrągła budowla Majów, nazywana El Caracol lub ślimakiem.
Budynek ten był obserwatorium astronomicznym, którego majańscy astronomowie używali do obserwacji gwiazdy, ustalania zaćmienia Słońca i Księżyca i dokładnej analizy cyklów planet.
Piramida Kukulkana
Wszystkie obiekty na terenie Chichen Itza imponują swym majestatem i strukturą, jednak żadna nie zachwyca tak, jak dominująca nad kompleksem 25-metrowa Piramida Kukulkana odpowiednika Quetzalcoatla, zwana Zamkiem.
Mieści się ona na powierzchni 3000 m2. Na górnej platformie, do której prowadzą z czterech stron świata rzędy 91 schodów, znajduje się Świątynia Kukulkana.
Cała monumentalna struktura składa się z dziewięciu poziomów – platform, z których każda następna jest mniejsza niż ta pod spodem.
Wejścia przy dolnych schodach strzegą potężne rzeźby głów Upierzonego Węża.
W szczegółach budowli Piramidy Kukulkana można dostrzec wpływy geometrii, matematyki i astronomii.
Łącznie z górną platformą, ma ona 365 schodów, czyli tyle ile dni ma kalendarz słoneczny.
Każda platforma podzielona jest na dwie części, co tworzy 18 tarasów, czyli tyle ile w kalendarzu Majów było miesięcy.
Na każdej ścianie są widoczne 52 płyty, czyli tyle, ile potrzeba cykli, aby kalendarz słoneczny i religijny mogły się ze sobą zrównać.
W 1930 roku badacze odkryli, że Piramida Kukulkana w środku posiada swój mniejszy odpowiednik.
Wewnętrzna piramida poświęcona jest księżycowi, a zewnętrzna słońcu.
W środku znajduje się „klatka schodowa”, którą można przedostać się do wewnętrznej piramidy.
To jej wnętrzu archeologowie odkryli malowany na czerwono tron w kształcie jaguara i coś w rodzaju ofiarnego ołtarza — toltecką figurę Chac-Moola, który trzymał kamienną misę, do której miała spływać krew ofiar.
W 2016 roku odkryto trzecią piramidę, mieszczącą się centralnie w środku dwóch pozostałych.
Dwa razy do roku w czasie wiosennej lub jesiennej równonocy (21-22 marca i 21-22 września) na terenie Chichen Itza odbywa się wielka uroczystość. Setki tysięcy osób przybywa, by podziwiać wędrówkę węża po Piramidzie Kukulkana.
Otóż tylko przez te dwa dni w roku, promienie słońca tak padają na schody, że oświetlają i łączą pasmem świetlnym znajdującą się u podstaw schodów głowę węża z jego ogonem na szczycie.
Taki efekt świetlny sprawia, że wąż wydaje się żywy, metaforycznie łącząc świat żywych i umarłych, kosmos z ziemią, współczesność z przeszłością…
Książkę(en) o CHICHEN ITZA kupisz tutaj kliknij
