Zaratusztrianizm, chociaż jest jednym z najmniejszych odłamów głównych religii świata, uważany jest za najstarszą religię monoteistyczną na świecie. Powstał wiele wieków temu w Persji (współczesny Iran). Do dziś religia ta przetrwała tam tylko na odosobnionych obszarach.
Zaratusztrianizm i jego założyciel Zaratusztra
Powszechnie znana na Zachodzie nazwa „zaratusztrianizm”, pochodzi od imienia perskiego proroka, kapłana i reformatora religijnego – Zaratusztry.
Zaratusztra był synem Poruszasby. Jako kapłan i prorok nie mógł znieść zabobonnych i błędnych wierzeń otaczającego do ludu.
Dlatego też mając 20 lat postanowił zacząć życie w odosobnieniu. Ponoć w wieku 30 lat Zaratusztra ujrzał istotę Wohu Manah, która zawiodła go przed oblicze Boga zwanego Ahura Mazda, stworzyciela całego dobra na świecie, ładu w kosmosie, absolutem, mądrością, Panem godnym uwielbienia.
To objawienie i spotkanie ze Stwórcą doprowadziło do ustanowienia pierwszej na świecie religii monoteistycznej, na czele z Ahurą Mazdą.Niektórzy uczeni nie zgadzają się, co do tego, kiedy żył Zaratusztra.
Źródła greckie podają, że urodził się około 6000 lat przed śmiercią Platona, to jest około 6350 roku p.n.e.
Badania archeologiczne pozostałości w Turfan w Chinach miałyby rzekomo potwierdzać to, że Zaratusztra urodził się w 1767 roku p.n.e.. Natomiast według pism perskich urodził się około 600 lat p.n.e.
Uczeni donoszą także o rozbieżnościach, co do miejsca narodzin Zaratusztra.
Sugerują oni takie lokalizacje jak na przykład Iran i Azerbejdżan (na południe od Morza Kaspijskiego), Balch
(w północnym Afganistanie), Chorezm i Sogdiana (obszar dzisiejszego Uzbekistanu i Tadżykistanu) lub w pobliżu Morza Aralskiego (w obecnym Kazachstanie).
Zaratusztrianizm stał się oficjalną religią perskiego imperium, aczkolwiek na jej terenach przetrwał tylko do inwazji muzułmańskiej, do 637 roku naszej ery.
Zakłada, że się tylko około 10000 wyznawców zaratusztrianizmu przetrwało i nadal mieszka w odległych wioskach Iranu. Obecnie zaratusztrianizm przede wszystkim istnieje w Indiach, gdzie potomkowie starożytnych Persów, wyznawcy zaratusztrianizmu znani są jako Parsowie.
W Indiach religia ta nazywana jest parsyzmem i liczy około 200 tysięcy jej wyznawców.
Wierzenia zaratusztrian
Pomimo że zaratusztrianizm uważany jest za religię monoteistyczną, posiada wiele elementów dualistyczny oraz politeistycznych.
Zaratustrze przypisuje się powstanie siedemnastu hymnów, zwanych Gathami, w których zapisano najważniejsze idee tej religii.
W tekstach pojawiają się takie istoty jak: Ahura Mazda (Pan Mądry), Duch Dobra – Spenta Mainju, Duch Zła – Angra Mainju, sześciu nieśmiertelnych – grupa Amesza Spentów oraz jazatowie.
W swoich wizjach Zaratusztra trafił do nieba, gdzie na spotkaniu Ahura Mazda ujawnił mu, że ma przeciwnika, Angrę Mainyu, ducha i promotora zła.
Ahura Mazda obciążył Zaratusztrę zadaniem informowania wszystkich ludzi o dokonywaniu wyboru pomiędzy Panem Mądrym a Duchem Zła.
Choć zaratusztrianizm nigdy nie był tak agresywnie monoteistyczny, jak judaizm czy islam, to stanowi oryginalną próbę ujednolicenia wyznania, tworząc kult jednego najwyższego boga dogmatycznej religii.
Charakterystyczną cechą zaratusztrianizmu jest kosmiczna walka dobra ze złem, w której dobro zawsze zwycięża.
Zaratusztra nauczał, że człowiek, mając swobodny wybór, musi brać udział w tej walce.
Ludzie mają swobodę wyboru pomiędzy dobrem a złem, prawdą a kłamstwem, a także jasnymi i ciemnymi stronami mocy, a ich wybory zawsze wpływają na ich drogę życia wiecznego.
Życie pozagrobowe zaratusztrian zależy od równowagi dobrych i złych uczynków, właściwych słów i myśli, powziętych z bilansu całego życia.
Na tych, w których życiu przeważały dobre czyny, po śmierci czeka niebo. Ci, którzy czynili więcej złego niż dobrego, idą do piekła, które ma kilka poziomów odpowiadających stopniom niegodziwości. Istnieje również etap pośredni dla tych, których ilość dobrych i złych czynów jest równoważna.
Zaratusztrianizm pomimo dużego nacisku na czystość dopuszcza ludzką słabość, tzw. zbrukanie, pozwala na czynienie błędów, których usprawiedliwienia i wybawienia można szukać w modlitwie oraz zadośćuczynieniu.
W zaratusztriańskich ideach monoteizmu, wierze w niebo i piekło, w anioły i demony, zmartwychwstanie i zbawienie, sąd ostateczny, Boga-Stworzyciela nieba i ziemi, nieśmiertelność duszy, można zaobserwować podobieństwa do judaizmu, islamu i chrześcijaństwa.
Najświętsze symbole
Najświętszymi symbolami w zaratusztrianizmie jest adar, czyli święty ogień oraz faravahar – symbol drogi, jaką musi pokonać ludzka dusza od momentu narodzin do chwili śmierci.
W zaratusztrianizmie święty ogień (adar) jest symbolem sprawiedliwość i obecność Boga.
W perskich (zaratusztriańskich) świątyniach ognia zawsze na ołtarzu w specjalnie przeznaczonym do tego naczyniu płonął ogień z drzewa sandałowego i kadzidła. Ogień dla zaratusztrian jest również fizyczną reprezentacją światłego umysłu.
Faravahar jest symbolem, który można spotkać na każdej zaratusztriańskiej świątyni.
Przedstawia starego człowieka, który ma symbolizować całą ludzką.
Ów starzec ma trzy rzędy piór tworzące szatę i skrzydłach, które nawiązują do trzech głównych zasad moralności – dobrych myślach, słowach
i czynach.
Uniesiona ku górze prawa ręka pokazuje właściwy kierunek życia – ku Ahura Madzie, Najwyższemu. Trzymany w drugiej dłoni pierścień jest symbolem ponownego przyjścia Mesjasza.
Z kolei pierścień otaczający pas starca nawiązuje do upływającego od narodzin do śmierci czasu. Zwisające z niego dwa sznury symbolizują dobrego i złego ducha.
Rytuały i praktyki religijne
Dla zaratusztrian śmierć oznacza nieczystość, a ciało człowieka po śmierci jest zbrukane.
Dlatego też nie praktykują oni tradycyjnych form pogrzebu ani kremacji, gdyż doszłoby wówczas do zanieczyszczenia-zbrukania świętej ziemi i świętego ognia.
Tradycyjnie zaratusztrianie zabierali martwe ciało do Wieży Milczenia, gdzie było ono zjadane przez sępy i rozkładało się pod wpływem promieni słonecznych.
Inna praktyka pochówku obejmowała budowanie kamiennych grobowców nad ziemią. Obecnie zaratusztrianie praktykują stawianie betonowych nagrobków, w których chowane jest ciało, bez bezpośredniego kontaktu z ziemią.
Podstawowymi zasadami moralnymi, którymi w życiu kierują się zaratusztrianie, są dobre myśli, dobre słowa i dobre uczynki.
Życie w oparciu o te trzy zasady jest sposobem na przybliżanie się do spotkania z obliczem Ahury Mazdy.
Zasady te są zawarte w wielu modlitwach Zaratusztra, a dzieci zobowiązują się do ich przestrzegania już podczas ceremonii inicjacyjnej, zaznaczając tym samym odpowiedzialne wejście w praktyki wiary zaratusztrianizmu.
Są one moralnym kodeksem, za pomocą którego żyje każdy zaratusztrian.
Świętą księgą zaratusztrianizmu jest „Awesta”, która została napisana w starożytnym języku awestyjskim.
Obecnie składa się ona z pięciu części. Część „Jasna” obejmuje liturgię i zawiera „Gathy”, czyli liturgiczne inwokacje.
Część „Jaszty” to hymny i pieśni pochwalne, „Wispart”
– inwokacje oraz modlitwy, „Widewat” – opis stworzenia świata oraz wszelkie przepisy religijnych praw, oraz „Chorda Awasta”, czyli skrót ze wszystkich ksiąg wykorzystywany w celach kultowych.
Przyjmuje się, że współcześnie w Europie zamieszkuje około 6000 wyznawców zaratusztrian,
z czego większość przebywa w Londynie.
W Polsce spotyka się ich niezwykle rzadko. Zazwyczaj są nimi przebywający na terenie naszego kraju Irańczycy oraz niektórzy Kurdowie.
Ciekawostka: znanym indyjskim zaratusztrianem był Freddie Mercury, legendarny założyciel zespołu Queen.
Książkę TAKO RZECZE ZARATUSTRA kliknij
